Vừa qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk phối hợp với UBND huyện Lắk và UBND xã Đắk Phơi tổ chức thực hành, phục dựng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Lễ mừng thọ của người M’nông năm 2023 tại buôn Đung, xã Đắk Phơi, huyện Lắk. Tham dự buổi lễ về phía Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh có đồng chí Lại Đức Đại – Phó Giám đốc Sở VH,TT và DL tỉnh, đại diện lãnh đạo các phòng thuộc Sở VH,TT và DL, về phía huyện có đồng chí Trần Trung Kiên – Phó Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin và về phía xã Đắk Phơi có đồng chí Y Krang Liêng Hót – PCT UBND xã Đắk Phơi, đại diện trưởng các buôn trên địa bàn xã Đắk Phơi và cùng với sự tham gia của đông đảo cán bộ, Nhân dân buôn Đung.

Toàn cảnh buổi Lễ mừng thọ của người M’nông năm 2023 tại Buôn Đung, xã Đắk Phơi, huyện Lắk

Ý nghĩa của Lễ mừng thọ: Với người M’nông, mỗi khi tổ chức nghi lễ dù lớn hay nhỏ tại gia đình đều có sự quan tâm, tham gia của cộng đồng buôn làng. Điều này thể hiện tinh thần đoàn kết, hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau, giáo dục cho con cháu trong gia đình, buôn làng nếp ăn lối ở, tính siêng năng, trung thực và sống có trách nhiệm với gia đình, cộng đồng. Khi tổ chức lễ mừng thọ, bà con cầu mong cho người được cúng có sức khỏe dồi dào, sống vui khỏe với con cháu và làm gương để dạy bảo con cháu trong làm ăn và dặn dò con cháu học hành để có cuộc sống tốt đẹp hơn, cùng nhau xây dựng buôn làng giàu đẹp hơn; Những người có độ tuổi từ 60 tuổi trở lên sẽ được tổ chức lễ mừng thọ.

Thực hành, phục dựng Lễ cúng mừng thọ của người M’nông tại Buôn Đung, xã Đắk Phơi, huyện Lắk.

Thầy cúng, thầy cúng phụ và tổ phục vụ hỗ trợ thầy cúng cùng sắp xếp tất cả các lễ vật, bày biện mâm cơm cúng. Khi tất cả các lễ vật đã được bày biện đầy đủ thì thầy cúng sẽ bắt đầu cúng lễ mừng thọ. Thầy cúng ngồi trước các lễ vật, ngồi cạnh là  người được tổ chức lễ mừng thọ. Thầy cúng gọi Yàng gồm thần núi, thần rừng, thần nước để xin phép được tổ chức lễ mừng thọ. Sau đó, thầy cúng cầu khấn mong thần linh phù hộ cho người được mừng thọ có sức khỏe, sống lâu cùng con cháu. Tiếp đó, người cha, người mẹ (người được tổ chức lễ mừng thọ) cầm cần uống rượu và tiếp tục cầu khấn mong thần linh luôn ở bên cạnh che chở, phù hộ những điều tốt đẹp nhất.

Sau đó, các con cháu trong gia đình lần lượt thay phiên nhau mời người được mừng thọ uống rượu cần, gắp thức ăn cho cha mẹ, ông bà (người được mừng thọ). Một người đại diện cho con cháu tặng lễ vật cho người được mừng thọ (có thể là con trưởng hoặc con út của người được mừng thọ). Lễ vật tặng thường là một bộ quần áo thổ cẩm truyền thống, gia đình nào khá giả thì tặng một đôi chăn thổ cẩm, ché rượu cần… Tiếp đó, con cháu nói lời cầu chúc cho người được mừng thọ. Lời chúc là những câu nói chân tình, kể lại những công lao của cha mẹ, ông bà đã săn sóc, nuôi dạy con cháu trưởng thành, nên người và cầu mong họ sống lâu với con cháu.

Hình ảnh gia đình Ông Y Par Đăk Căt (người được cúng mừng thọ) dùng cơm thân mật 

Sau khi được chúc mừng thọ và tặng quà, người con sẽ mời họ hàng, anh em gia đình, mời bà con cùng nhau dùng bữa cơm thân mật đã được bày biện sẵn. Xuyên suốt quá trình tổ chức nghi lễ, đội đánh chiêng sẽ diễn tấu chiêng liên tục cho đến khi lễ kết thúc.

Trước khi kết thúc buổi lễ, ông bà, cha mẹ sẽ ngồi quây quần cùng con cháu dặn dò, khuyên bảo mọi người trong buôn cùng nhau làm ăn phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc dân tộc và cùng nhau ngồi nghe người kể khan, thổi khèn.

Lễ mừng thọ của người M’nông được tổ chức đơn giản nhưng mang nhiều ý nghĩa. Đây là dịp để con cháu thể hiện tấm lòng hiếu thảo đối với ông bà, cha mẹ. Và truyền thống đạo hiếu của gia đình, cộng đồng được khơi dậy qua nghi lễ thiêng liêng thể hiện tình yêu thương, kính trọng người cao tuổi và lòng biết ơn của con cháu dành cho đấng sinh thành. Đây là một nghi lễ không thể thiếu trong đời sống cuả người Mnông, là một truyền thống tốt đẹp của cộng đồng cần được bảo tồn, phát huy và lưu truyền./.