Độc đáo Lễ cúng bến nức của người M’nông Gar, xã Đắk Phơi, huyện Lắk
(11/03/2025, 15:53)
Hòa trong không khí thi đua sôi nổi lập thành tích chào mừng kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam; 50 năm Ngày chiến thắng Buôn Ma Thuột, giải phóng tỉnh Đắk Lắk; 50 năm ngày giải phóng huyện Lắk; tiến tới kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất đất nước; Chào mừng lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9 năm 2025.
Sáng ngày 10/3, Ban Tổ chức Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025 tổ chức trình diễn nghi lễ cúng bến nước của người M’nông Gar, tại bến nước Đắk Hoa, xã Đắk Phơi, huyện Lắk. Về tham dự có các đồng chí Đào Thị Thanh An – Phó Bí thư Thường trực Huyện uỷ, Chủ tịch HĐND huyện, Phó trưởng Ban chỉ đạo Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025; đồng chí Nay Y Phú – Phó Bí thư Huyện uỷ, Chủ tịch UBND huyện, Phó trưởng Ban chỉ đạo, Trưởng Ban tổ chức Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025; đồng chí Võ Thành Huệ - UVBTV, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện, Phó Trưởng Ban Tổ chức Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025; đồng chí Nguyễn Anh Tú – Phó Chủ tịch UBND huyện, Phó Trưởng Ban Tổ chức Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025; cùng các đồng chí lãnh đạo BTV Huyện uỷ, thành viên Ban chỉ đạo Hội đua thuyền độc mộc huyện Lắk lần thứ 4 năm 2025; lãnh đạo đại diện Đảng uỷ, UBND xã Đăk Phơi; lãnh đạo đại diện các cơ quan, ban ngành, đoàn thể của huyện; đại diện Đảng ủy, Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn Liên Sơn.
Ngày xưa, người M’nông ở Tây Nguyên sống du canh, du cư, thường xuyên phải đi tìm những vùng đất mới để sinh sống. Yêu cầu vùng đất được chọn là phải có nguồn nước. Khi tìm được nguồn nước trong lành thì cả buôn làng lập bến nước và tổ chức lễ cúng hằng năm. Dù hôm nay cuộc sống đã có nhiều thay đổi, nước máy, nước sạch đã được dẫn về từng buôn, nhưng người Mnông Gar vẫn lấy nước từ bến nước để chế rượu cần và thờ cúng yang. Theo truyền thống của người M’nông Gar vào ngày làm lễ cúng bến nước, ngay từ tờ mờ sáng, người dân trong buôn tập trung chuẩn bị lễ vật gồm: Rượu cần, đầu heo, tiết heo pha rượu, thịt heo, gan heo… Sau khi lễ vật chuẩn bị đầy đủ, thầy cúng cùng dân làng đến bến nước Đắk Hoa, buôn Pai Ar, xã Đắk Phơi - đây là bến đầu nguồn lâu đời ở vùng đất này để cúng bến nước. Tại đây, các lễ vật được bày ra, đặt đối diện với bến suối nước. Bên cạnh thầy cúng chủ trì lễ cúng còn có người phụ cúng và già làng, cả ba người ngồi trước mâm lễ vật, đội chiêng đứng hai bên. Thầy cúng đọc lời khấn: “Ơ Yang ơi, Yang nước, Yang suối, Yang sông, Yang đất, Yang trời, Yang núi hãy về đây chứng giám tấm lòng của bà con buôn trong buôn. Hôm nay, chúng con có chuẩn bị lễ vật dâng lên Yang, mời gọi thần linh xuống đây cùng chung vui, ăn mừng với buôn làng. Cầu mong thần linh thấy được lòng thành kính của bà con buôn làng. Chúng con cảm tạ Yang đã ban cho buôn làng nguồn nước sạch phục vụ đời sống, cầu mong Yang về ban cho buôn làng sức khỏe, con cháu luôn được khỏe mạnh…”. Kết thúc bài cúng và bài chiêng, thầy cúng lấy chén tiết heo pha rượu đổ một phần chén tiết vào nguồn nước suối và khấn cầu cho Yang phù hộ, bảo vệ con cháu trong buôn làng được bình an, có đủ nguồn nước phục vụ đời sống và sản xuất. Tiếp theo thầy cúng cùng với phụ cúng, già làng cầm theo chén tiết heo pha rượu đi về hướng buôn làng, đến ngã tư đầu tiên, thầy cúng tiếp tục đổ chén tiết heo pha rượu di chuyển đến cổng chào của buôn và đọc lời khấn với ý nghĩa: xua đuổi tà ma, ma quỷ, những điều xui xẻo, không may mắn ra khỏi buôn làng để buôn làng được bình yên, ấm no, hạnh phúc…Kết thúc nghi lễ mọi người cùng chung vui bên ché rượu cần và làn điệu chưng gông Por cùng điệu múa truyền thống sum họp.
Lễ cúng bến nước là một trong những phong tục tập quán lâu đời của đồng bào Tây Nguyên, là nét văn hóa truyền thống đặc sắc của người M’nông. Ngoài ý nghĩa tâm linh, lễ cúng bến nước còn là thông điệp giáo dục con cháu có ý thức, trách nhiệm bảo vệ nguồn nước, môi trường sinh thái, bảo vệ rừng….